Toxoplasmose

Je hebt misschien wel eens iets gehoord over katten en zwangere vrouwen en dat het gevaarlijk zou zijn. Het gaat dan om de ziekte Toxoplasmose. Dit artikel gaat over waarom Toxoplasmose gevaarlijk is en waar je op moet letten als zwangere vrouw. Toxoplasmose bij de kat wordt veroorzaakt door de parasiet Toxoplasma Gondii. Deze parasiet is één van de meest algemeen voorkomende parasieten en je kat wordt er meestal niet ziek van.

Wat is toxoplasmose?
De parasiet Toxoplasma Gondii, in het vervolg Toxoplasma, komt voor bij alle zoogdieren. Echter, niet alle dieren worden er ziek van. In de levenscyclus van deze parasiet kennen we tussengastheren en eindgastheren. Tussengastheren zijn noodzakelijk voor de ontwikkeling van de parasiet en worden meestal niet ziek. De eindgastheren zorgen voor de uitscheiding de parasiet. In het geval van Toxoplasma scheiden katachtigen de infectieuze eieren van de parasiet uit via hun feces, zij zijn de eindgastheer. Mensen (maar ook veel andere dieren zoals schapen, honden en vogels) zijn tussengastheren. Ongeveer 70% van de volwassen katten draagt Toxoplasma bij zich.

Hoe raakt mijn kat besmet met toxoplasmose?
De meeste dieren raken indirect besmet. Bijvoorbeeld door het eten van rauw vlees/organen of als ze in aanraking komen met geïnfecteerde kattenpoep. Maar ook door het eten van niet voldoende verhitte groente of vanuit besmette grond in de tuin. Katten kunnen zich ook infecteren door tussengastheren op te eten, denk bijvoorbeeld aan muizen. Ook kunnen katten al tijdens de dracht geïnfecteerd raken. De meeste katten worden niet ziek van Toxoplasmose, maar sommige katten krijgen toch geringe diarree. Uit onderzoek blijkt dat slechts 1% van de katten de infectieuze eieren uitscheiden, deze katten waren jong (jonger dan 6 maanden). Na deze eerste uitscheiding blijven de katten levenslang immuun (mits ze regelmatig opnieuw aan een infectie blootstaan) en zullen ze geen infectieuze eieren meer uitscheiden of ziek kunnen worden van een infectie.

Hoe raak ik besmet met toxoplasmose?
Toxoplasmose is vooral bekend omdat het kan leiden tot een miskraam bij zwangere vrouwen. Katten poepen de infectieuze eieren van Toxoplasma uit, die dan nog moeten rijpen. Dit proces duurt 1-24 dagen, de precieze tijdsduur is afhankelijk van de omgeving (denk bijvoorbeeld aan vocht en temperatuur). Bij kamertemperatuur rijpen ze in ongeveer 2-3 dagen. De eieren infecteren andere diersoorten, groenten, fruit en vooral ook de aarde. Mensen kunnen besmet raken op de volgende manieren;

• Het verschonen van de kattenbak van jonge katten. Bijna alle katten raken ooit eens besmet, maar scheiden alleen eitjes uit in de eerste paar weken na de eerste besmetting.

• Tuinieren

• Rauw of onvoldoende verhit vlees te eten

• Ongewassen groente te eten

• Spelen in zandbakken waar katten in kunnen komen

Toxoplasmose en zwangerschap
Zoals gezegd is Toxoplasma vooral voor zwangere vrouwen een probleem, omdat het kind geïnfecteerd kan raken. Vroeg in de zwangerschap kan dit leiden tot een miskraam of het overlijden van het kind. Later in de zwangerschap neemt dit risico af, maar is de kans op aangeboren afwijkingen aanwezig, zoals blijvende hersenschade of oogschade. Oogafwijkingen is het meest voorkomend. In gezonde volwassen mensen veroorzaakt Toxoplasma meestal geen ziekte, een hele enkele keer wordt iemand ziek. De verschijnselen zijn dan heel vergelijkbaar met griep.

Wat kan ik ertegen doen?
Belangrijk in de bestrijding van Toxoplasma bij zwangere vrouwen is bovenstaande taken te vermijden. Eventueel kan men tuinieren met handschoenen aan. Daarnaast moet men regelmatig de handen wassen en vlees voldoende te verhitten. Vlees kan ook 2 dagen ingevroren worden bij -12°C om de eieren te doden. Het verschonen van de kattenbak moet dagelijks gebeuren. Zoals gezegd duurt het ongeveer 2-3 dagen voordat de infectieuze eieren gerijpt zijn, alleen kattenpoep van een paar dagen oud is dus besmettelijk. Toch kunnen de eieren nog lang in de omgeving aanwezig blijven, dus ondanks dat de zichtbare ontlasting is opgeruimd, kunnen er nog steeds infectieuze eieren in de bak aanwezig zijn. Eventueel kun je de bak ontsmetten met kokend water (let op; ontsmettingsmiddelen werken niet).

Het behandelen van een infectieuze kat wordt niet aangeraden, meestal verloopt de infectie probleemloos. Daarnaast kun je een kat met Toxoplasmose nauwelijks onderscheiden van een kat met een andere infectie en zijn veel medicijnen niet effectief.

Kan ik mijzelf of mijn kat laten testen op toxoplasmose?
Het kan zin hebben om je kat te laten testen. Op die manier kan je erachter komen of je kat ooit in aanraking is geweest met de parasiet. Als dit zo is, hoeft men niet bang te zijn dat de kat tijdens de zwangerschap infectieuze eieren gaat uitscheiden. Als dit niet zo is, kan je kat tijdens een zwangerschap een risico vormen.

Hetzelfde geldt voor mensen. Ook bij mensen kan door middel van een bloedonderzoek vastgesteld worden of ze ooit al eens in aanraking zijn geweest met Toxoplasma. Als dit zo is, dan zal een vrouw haar ongeboren kind niet kunnen infecteren.

Conclusie Toxoplasmose - Zwanger en katten
De meeste volwassen katten zijn al eens besmet geweest en kunnen geen infectieuze eieren meer leggen. Alleen tijdens de eerste besmetting van een kat worden er infectieuze eieren gelegd. De meeste mensen zijn al eens besmet geweest (30-80% van de Nederlanders). Alleen kattenpoep van enkele dagen oud is besmettelijk. Als een zwangere vrouw voor het eerst besmet raakt met Toxoplasma tijdens de zwangerschap, kan ze haar baby besmetten, met de bovenstaande risico’s als gevolg. Als een zwangere vrouw al eens besmet is geweest met Toxoplasma, zal ze haar kind tijdens de zwangerschap niet kunnen infecteren.