Teken

Teken zijn kleine parasieten die vallen binnen dezelfde familie als spinnen. Er zijn verschillende soorten teken. Ze kunnen worden onderverdeeld in ‘harde’ en ‘zachte’ teken. Dit verwijst naar het rugschild. Niet iedere teek heeft een dergelijk schild. Bij paarden komen alleen harde teken voor, zachte teken worden vooral bij vogels gezien.

In Nederland is de Ixodus ricinus de meest voorkomende teek, deze teek wordt ook wel de schapenteek genoemd en kan op alle zoogdieren voorkomen. Deze teek is het bekendst omdat hij enkele ziektes kan overbrengen, zoals de ziekte van Lyme. De laatste jaren worden er steeds meer ‘exotische’ teken gevonden, die vanwege de veranderingen in het klimaat ook in Nederland kunnen overleven. Deze teken kunnen nieuwe ziektes bij zich dragen.

Wat gebeurt er tijdens de beet van een teek bij een paard?
Teken hebben bloed nodig om te kunnen overleven. Hiervoor moeten ze dieren (of mensen) bijten. De meeste teken vindt je in het voorjaar en de zomer. Teken kunnen overal zitten. Zi zitten voornamelijk in hoog gas en struikgewas, maar ook in bosachtige gebieden komen veel teken voor. Nadat een teken op je paard terecht komen, lopen ze eerst nog even rond voordat ze zich vastbijten. Ze zoeken een plekje waar de huid wat dunner is. Een beet van een teek is niet zo heel ernstig. Meestal voelt je paard er niets van. Heel soms kan de huid een beetje geïrriteerd raken, maar door de vacht zal dit nauwelijks opvallen. Toch zijn tekenbeten niet ongevaarlijk, omdat teken ziektes over kunnen dragen door middel van deze beet.

Als de teek gebeten heeft, gaat hij bloed zuigen. Dit gaat heel langzaam. Doordat het speeksel van teken de bloedstolling remt, kunnen ze langer bloed zuigen dan andere bloedzuigende parasieten (zoals de mug). Een niet volgezogen teek is lastig te zien en is maar enkele millimeters groot. Teken vallen meestal pas op als ze zich al volgezogen hebben, omdat ze dan groter zijn (soms zelfs meer dan 1 centimeter). In het speeksel van de teek zitten ook de ziekteverwekkers. In de regel wordt aangehouden dat de ziekteverwekkers pas overgedragen worden na 24 uur. In de realiteit blijkt het dat er continue ziekteverwekkers met het speeksel naar binnen komen, maar dat het (voor de meeste ziekteverwekkers) ongeveer 24 uur duurt voordat er een concentratie is bereikt die hoog genoeg is om een ziekte te veroorzaken. Ook is het zo dat zolang een teek nog zuigt, er bloed naar buiten stroomt door de bijtwond. De ziekteverwekkers die in het speeksel zitten van de teek, krijgen zo nauwelijks de kans om in het lichaam van je paard terecht te komen. Omdat een teek ongeveer 24 uur nodig heeft om zich vol te zuigen, zullen de ziekteverwekkers overgedragen worden vlak voordat de teek van je paard afvalt. Het verwijderen van een teek heeft niet hetzelfde effect. De teek zal dan nog actief bezig zijn met het zuigen van bloed, waardoor de ziekteverwekkers dus weer naar buiten worden gebracht.

Het is goed om je te bedenken dat niet iedere teek in Nederland besmet is met ziekteverwekkers, ook zal niet iedere besmette teek daadwerkelijk de ziekte over dragen. De kans op een van de ziektes die teken over kunnen dragen is daardoor heel klein.

Welke ziektes kunnen teken overdragen?
De ziekte van Lyme is de bekendste ziekte die overgedragen wordt door teken. Hoewel paarden ook gevoelig zijn voor de ziekte van Lyme, wordt je paard vaker ziek van de minder bekende ziektes als Anaplasmose en Piroplasmose. Deze ziekten gaan gepaard met verschijnselen zoals koorts, lusteloosheid en geelheid. Een teek kan zelfs meerdere van deze verwekkers tegelijk bij zich dragen, waardoor je paard met meerdere ziektes tegelijkertijd geïnfecteerd kan raken.

Hoe kan ik een teek bij mijn paard het beste verwijderen?
Er gaan veel verschillende verhalen de ronde over hoe je een teek nu het beste kan verwijderen. Belangrijk is dat je de teek in zijn geheel, zonder hem te beschadigen, verwijderd. De teek verdoven met alcohol van tevoren is onverstandig, je vergroot daarmee alleen maar de kans op het overbrengen van ziektes. Als je een speciale tekentang, -pincet of –lepel gebruikt, is de kans het grootst dat je de teek in zijn geheel verwijderd. Het beste is om de tekentang zo dicht mogelijk op de huid te zetten en dan te trekken. Na het verwijderen kun je de plek waar de teek zat het best even schoonmaken met wat alcohol. Verwijderde teken kun je bewaren in een potje en aan je dierenarts geven. Deze kan de teek opsturen om te bepalen welke teek het is, of om te onderzoeken welke verwekkers de teek bij zich draagt. Het is goed om je te realiseren dat maar een klein deel van de teken in Nederland daadwerkelijk besmet is met een ziekteverwekker. Daarnaast is het ook zo dat een besmette teek niet altijd de ziekte daadwerkelijk overdraagt.

Kan ik teken bij paarden voorkomen?
Het beste is om beten van de teek te voorkomen. Helaas zijn er geen middelen beschikbaar die voor paarden geregistreerd zijn. Het voorkomen van tekenbeten is dus heel lastig. Daarom is het juist heel belangrijk om je paard in het voorjaar en de zomer regelmatig op teken te controleren. Zeker na een buitenrit of als je in bosrijk gebied woont. In de regel is het zo dat als je een teek binnen 24 uur verwijderd, de kans op het overbrengen van ziektes heel erg klein is. Je moet de teken dus zo vroeg mogelijk verwijderen. Na een buitenrit kan het nuttig zijn enkele uren te wachten voordat je je paard controleert, niet volgezogen teken zijn namelijk te klein om goed te kunnen zien.