Bijniertumoren, ook wel hyperadrenocorticisme, is een aandoening die veelvuldig voorkomt bij gecastreerde fretten. Het kan bij zowel mannelijke als vrouwelijke fretten ontstaan. Hyperadrenocorticisme bij het fret kan worden veroorzaakt door een goedaardige of kwaadaardige tumor van de bijnier, maar ook vergroting van de bijnierschors kan leiden tot hyperadrenocorticisme. Bijniertumoren komen gemiddeld bij 1 op de 200 fretten in Nederland voor en daarom zal dit artikel vooral over de tumoren gaan.
Uit onderzoek is gebleken dat het chirurgisch castreren van invloed kan zijn op de ontwikkeling van bijniertumoren. Castreren betekend het verwijderen van geslachtsklieren en is in dit geval dus ook van toepassing op de vrouwelijke dieren. Daar worden de eierstokken verwijderd. Na een castratie stijgt het niveau van het hormoon LH, dit hormoon kan de bijnier stimuleren. Vaak wordt gedacht dat dit alleen gebeurt bij castraties op jonge leeftijd, maar dat is niet zo. Ook dieren die op latere leeftijd gecastreerd worden, kunnen de stijging van het hormoon LH krijgen.
Een andere oorzaak voor het ontstaan van bijniertumoren wordt gezocht in het lichtregime. Er wordt gedacht dat het binnen houden van fretten ervoor zorgt dat de dieren langer in het licht gehouden worden. Hierdoor zouden bijniertumoren kunnen ontstaan.
Soms is de oorzaak voor het ontstaan van bijniertumoren bij het fret helemaal niet duidelijk. De meeste fretten met bijniertumoren zijn ouder dan 3 jaar. De tumoren komen even vaak voor bij mannelijke als bij vrouwelijke dieren.
Het allerbelangrijkste verschijnsel is de symmetrische kaalheid. Deze begint meestal op de flanken en breidt zich steeds verder uit. Daarnaast kan je fret jeuk krijgen. De jeuk leidt zelden tot kaalheid en ook de huid van het fret is vaak niet aangetast. Er ontstaan zelden wonden van het krabben.
Bij vrouwelijke dieren kan er loopsheid ontstaan, dit is vooral herkenbaar aan de gezwollen vulva. Daarnaast kunnen ook de melkklieren van vrouwelijke fretten gaan zwellen. Bij mannelijke dieren zal terugkeer van typisch mannelijk gedrag opvallen. Daarnaast kan bij een mannelijke fret de prostaat groeien, dit kun je herkennen aan het feit dat je fret moeite krijgt met plassen.
Op basis van de verschijnselen kan je dierenarts al een vermoeden krijgen dat je fret een bijniertumor heeft. Je dierenarts zal dan voorstellen om een echo te maken van de buik van je fret. Hiervoor hoeft je fret niet te slapen, dit kan gewoon als je fret wakker is. Het maken van een echo is niet vervelend of ingrijpend. Met deze echo kunnen de bijnieren van je fret in beeld worden gebracht. Er kan bepaald worden hoe groot de tumor is, dit is belangrijk om een goede behandeling in te kunnen stellen. Daarnaast is het mogelijk om ook andere organen in de buik in beeld te brengen. Naast een echo is het in sommige gevallen mogelijk om de bijnieren in de buik te voelen.
Vaak zal je dierenarts ook bloed afnemen. Dit is niet direct bedoeld om een diagnose te stellen, maar meer om het effect van de behandeling te kunnen meten
In het algemeen geldt dat hoe groter de tumor, hoe kleiner de kans dat een behandeling met hormonen aanslaat. Gelukkig komen grote tumoren relatief weinig voor.
Er bestaan twee mogelijke behandelingen; operatie en hormoonbehandeling. Voorheen werd er vaak gekozen voor operatie. Een operatie kan erg lastig zijn, soms is het niet mogelijk om al het tumorweefsel weg te halen. Gelukkig is het tegenwoordig mogelijk om de tumoren met hormonen te behandelen. Of het mogelijk is om je fret met hormonen te behandelen, is heel erg afhankelijk van hoe groot de tumoren zijn.
De behandeling met hormonen gaat door middel van het gebruik van een implantaat. Dit implantaat wordt ook met enige regelmaat gebruikt om dieren chemisch te castreren. Door dit implantaat zal de productie van LH geremd worden, hierdoor wordt de bijnier niet meer gestimuleerd en verdwijnen de verschijnselen. De tumoren zullen niet verdwijnen, maar ze zullen ook geen effect meer hebben.
Bijniertumoren groeien extreem langzaam en zaaien zelden uit, hierdoor is de therapie met hormonen een goed alternatief voor de veelal ingewikkelde operatie.
Theoretisch gezien zouden bijniertumoren voorkomen kunnen worden door je fret chemisch te castreren. Dit is echter nog niet bewezen. Er zijn geen goede, betrouwbare onderzoeken over dit onderwerp. In theorie is het zo dat na een castratie LH meer wordt afgegeven. Als je je fret chemisch castreert, wordt LH juist geremd. Het castreren van fretten is vaak noodzaak. Bij vrouwelijke fretten wordt dit gedaan om een persisterende oestrus (loopsheid die niet voorbij gaat) te voorkomen en bij mannelijke fretten wordt dit gedaan om de doordringende geur te verminderen.